منهاي داريون

آشنایی با دو اصطلاح مهندسی فرهنگ و مهندسی فرهنگی

به کوشش:آزاده روح الامینی|

دو اصطلاح كه به لحاظ صورت نزديك و شبيه به هم هستند اما از جهت محتوا و ساخت عناوين با هم خيلي تفاوت دارند. يكي تعبير مهندسي فرهنگ و ديگري عبارت مهندسي فرهنگي است. مهندسي را به هر معنايي تفسير كنيم منظور اين است كه خود مقوله فرهنگ بايد هندسه پذير باشد و اندازه مطلوب ما را بگيرد. در مهندسي فرهنگ كلمه مهندسي به فرهنگ اضافه شده است. عبارت از تركيب مضاف اليه پديد آمده است. بنا است مقوله فرهنگ مهندسي شود؛ سامان بيابد، مديريت بشود، متحول بشود و جهت پيدا كند.

اما مهندسي فرهنگي تركيب صفت و موصوفي است، مهندسي فرهنگي يعني مهندسي كردن، مديريت كردن، سامان بخشيدن، جهت دادن و اندازه كردن از نوع فرهنگي، با معيارهاي فرهنگي و درقالب فرهنگي.

در مهندسي فرهنگي تلاش بر اين است تا با نگاهي راهبردي به عرصه فرهنگ زمينه هاي لازم براي تعالي فرهنگي جامعه فراهم آيد و تغييرات فرهنگي به شكل مطلوبي كه مورد رضايت شارغ مقدس و مردم خدامحور است واقع شود. طراحان مهندسي فرهنگي كشور تنها در صورتي توفيق اين مهم را خواهند يافت كه با طبيعت تحولات فرهنگي آشنا باشند.

در مهندسي فرهنگ، متعلق خود مهندسي فرهنگ است. يعني خود فرهنگ را ما مي خواهيم تقدير، اندازه و تدبير كنيم و سامان ببخشيم، جهت بدهيم، اصلاح كنيم و ارتقاء ببخشيم. متعلق مهندسي در تركيب مهندسي فرهنگ، خود فرهنگ است. اما در عبارت مهندسي فرهنگي كه صفت و موصوف است مهندسي از نوع فرهنگي، منظور نظر مي باشد. يك وقت، جامعه را مهندسي سياسي مي كنيم؛ بار ديگر جامعه يا يك مقوله و يا يك حوزه را مهندسي اقتصادي مي كنيم. يك بار ديگر كل يك جامعه، امور يك صنف، يك مقوله اجتماعي، يك پديده و يا يك حادثه را، مهندسي فرهنگي مي كنيم. در مهندسي فرهنگي متعلق وسيع است.

*برگرفته از گاهنامه علمی، فرهنگی، سیاسی، اجتماعی سراج

14 دیدگاه

  1. با سلام و تشکر از سرکار خانم روح الامینی به واسطه ی دقیق شدن در تعریف این دو واژه ی نا مانوس که گاه اشتباها به جای یک دیگر به کار می رود و مرز بین آن ها درست تعریف نمی شود، جسارتا در محضر شما استاد بزرگوار درس پس می دهم:
    مهندسي فرهنگ :
    مهندسي فرهنگ، شناخت دقيق ماهيت فرهنگ در وضعيت هاي موجود ، مطلوب (هدف ) و آرماني در سطوح فرهنگ ملي، عمومي، حرفه اي و سازماني است. در مهندسي فرهنگ، ساماندهي محتوايي و شكلي فرهنگ، ارتقا و به روزسازي آن براي پاسخ گويي به نيازهاي موجود و فرا رو و نيز مواجهه با رقابت با ساير فرهنگ ها مد نظر در حوزه ی فرهنگ اسلامي- ايراني به منظور دست يابي به “نظريه پردازي” و “باز پژوهي”است. مهندسي فرهنگ، مباني، چارچوب، ساختار و شاخص هاي دقيق، روشن(متمايز) و روز آمد براي فرهنگ ايراني اسلامي است.

    ديدگاه ها:
    – در مورد فرهنگ، سه ديدگاه كاركرد گرايانه به چشم مي خور د: عده اي، فرهنگ را مقوله اي خيلي ساده مي پنداشتند و فكر می كردند كه با الزام و اجبار مي توان فرهنگ جامعه را تغيير داد. این یک دیدگاه افراطي است. در مقابل، ديدگاهي تفريطي است كه فرهنگ را امري پيچيده مي داند كه اصلا قابل مديريت نيست و معتقد است كه نبايد به مهندسي و مديريت فرهنگ پرداخت. ديدگاه سومي هم وجود دارد كه ديدگاه متعادل است ، بر اساس اين ديدگاه، نه مي توان فرهنگ را رها كرد و نه با الزام و اجبار و دستور مي شود با فرهنگ برخورد كرد .

    نظريه درست نظريه سوم است. ليبراليسم و فاشيسم در دو طرف افراط و تفريط قرار دارند . فرهنگ ليبراليسم فرهنگ پيرو اميال انساني است، در جامعه ليبرال ارزش ها، باورها، جهان بيني و … نسبي به شمار مي رود. نگاه سوم، اعتدالي و معقول و فرهنگ مورد قبول ما و نشات گرفته از منبع وحي است. اين فرهنگ، پيشرو و راهنما است، زيرا هم داراي اجزاء و مفروضات ثابت و هم اجزا متغير (كه تحت تاثير فكر و انديشه متفكران، رسوم و شرايط تغيير مي كنند) است .

    مهندسي فرهنگي :
    – مهندسي فرهنگي فعاليتي در جهت عملياتي كردن احكام كلي فرهنگي در ظرف زمان و مكان مشخص است . مهندسي فرهنگي بر اين پيش فرض اساسي مبتني است كه فرهنگ، امري ثابت و غير قابل تغيير نيست و مي توان آن را به مرور و در درازمدت تغيير داد. در مهندسي فرهنگي، نظام اجتماعي بايد روابط بين گروه هاي اجتماعي و اركان اصلي جامعه تنظيم شود تا منافع گروه ها و سازمان ها و در نهايت نظام هاي اصلي جامعه اعم از نظام سياسي، نظام فرهنگي و نظام اقتصادي قابل تأمين باشد. مهندسي فرهنگي در واقع طراحي نظام مديريت فرهنگي است.
    اجراي مهندسي فرهنگي منجر به نظام مديريتي پيوسته، منسجم، هدفمند و قوي در چارچوب مديريت “نظام جامع “و منسجم “طراحي اهداف” و سياست هاي فرهنگي كشور می شود. مهندسي فرهنگي جمهوري اسلامي ايران، بر اساس مباني نظري و مدل دقيق، روشن و روزآمد و هم چنين تعيين مناسبات آن با ساير نظامها (سياسي، اقتصادي، مديريتي و حقوقي) است.
    جمع بندي :
    – قبل از دستيابي به محتواي فرهنگي منسجم و مورد قبول، نمي توان به حوزه ی مهندسي فرهنگي وارد شد . لازمه ی مهندسي فرهنگي، مهندسي فرهنگ است و مهندسي فرهنگ بر مهندسي فرهنگي تقدم ترتيبي دارد.
    پویا و پایا باشید….

    1. با سلام و احترام

      جناب آقای جلیل زارع

      من شاگرد استادانی چون شما هستم، از اینکه مطلب را بزرگوارانه و بادقت کامل کردید و به دانش من در این زمینه افزودید متشکرم. پیروز و سربلند باشید.

      1. با سلام و احترام متقابل…خانم روح الامینی.
        مطالب ارائه شده توسط شما، جالب، مفید و ضروری است و ما کاربران را در جهت شایسته و درست رهنمون می سازد…. ممنون از همکاری و همراهیتان با داریون نما… از نظر ما، از این پس، شما هم داریونی هستید… البته اگر قابل بدانید… باز هم متشکریم و ممنون.

    1. خوش به حال من…. اما نه به این علت که مد نظر شماست، بلکه به خاطر اینکه خداوند دوستان عزیز و بزرگواری مثل شما را نصیبم کرده است !

  2. سلام اقای زارع و تشکر از توضیح جامع وکامل شما
    شاید بتوانیم مثالی از مهندسی فرهنگی در مورد انتخابات شوراها در شهر داریون بیاوریم.
    تماس و مذاکره با افراد ی که اصلح هستند وشایستگی بیشتری دارند و اطمینان از کاندید شدن انها
    کمک در برنامهریزی و تعیین الویت ها
    برنامه ریزی جهت آگاهی و حضور فعال و اگاهانه مردم

    1. کاملا همین طور است یک دوست عزیز… انشاءالله با حضور امثال خانم روح الامینی و شما و سایر دوستان اگر عمری باقی باشد در آینده، این فرهنگ را در بکارگیری امور منطقه نهادینه خواهیم کرد… انشاءالله…

  3. با تشکر از خانم روح الامینی و
    اقای زارع که توضیحات تکمیلی و واضحی را ارائه دادند و فهم مطلب بالا را آسانتر کردند.
    برداشت بنده این است که:
    مهندسی فرهنگ اصول و قواعد را به صورت تئوری نوشته و نقاط مثبت و منفی و …. را بررسی کرده، و زمینه را برای مهندسی فرهنگی که بصورت عملی این اصول و تئوریها را در جامعه پیاده میکند ، آماده میکند.
    نمیدانم که برداشت من درست است یا خیر؟
    لطفا توضیح فرمایید

    1. علی جان … توضیح آن مفصل است و از حوصله ی دوستان خارج…. باشد برای بعد از انتخابات انشاءالله…

    2. علی جان برداشت شما صحیح است. ممنون از اظهار نظرتان در این زمینه ، حرف در این مورد زیاد است و به درازا می کشد،.بحث مفصل تر باشد برای فرصتی مناسب تر انشاءالله….

  4. با سلام خدمت خانم روح الامینی
    مطلب بسیار مفیدی بود.با تشکر از جنابعالی
    انشااله در مطالب بعدی مثالهای ساده و روشنی زده شود تا فهم ان برای تمام کاربران اسانتر شود.

پاسخ دادن به دانشجوی بیکار لغو پاسخ

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

دکمه بازگشت به بالا