هفته صرفه جويي در مصرف آب/آب و اقتصاد

*سه شنبه ششم تیرماه 1391

*آب و اقتصاد

*با مصرف بهینه آب به اقتصاد خانواده و جامعه کمک کنیم.

متن پيش رو حاصل تلاش يكي از كارشناسان آب منطقه اي  است كه به بهانه خشكسالي و پيامد هاي بي آبي، آن را منعكس كرده ايم و انتظار داريم شهروندان با بسيج عمومي در امر مصرف بهينه آب در حفظ اين مايه حيات بيش از پيش كوشا باشند.

بحران كم آبي و تاثير آن در جهان
؛حجم آب در كره زمين ثابت و در مداري بسته به طور دايم در حال گردش است. همچنين تنها ٣درصد از كل آب هاي كره زمين كه براي مصارف انساني مانند كشاورزي و صنعت و شرب مناسب است شيرين مي باشد از اين مقدار نيز سه چهارم در يخ هاي قطبي و خارج از دسترس انسان است. بنابراين درصد بسيار كمي از آب دنيا براي ما قابل استفاده مي باشد.
پيش بيني محققان دانشگاه كلرادو، حاكي است كه ذخائر آب شيرين جهان هر سال كاهش مي يابد و تا ٢٥سال ديگر نيمي از جمعيت جهان با مشكل كمبود آب شيرين مواجه خواهند بود.
مطالعات نشان مي دهد اكنون يك سوم جمعيت دنيا در نقاطي زندگي مي كنند كه آب كافي ندارند.
در نواحي روستايي وضع به مراتب وخيم تر است. تنها ٢٩درصد مردم به منابع آب دسترسي دارند و تعداد كساني كه از تاسيسات بهداشتي استفاده مي كنند، حتي به ١٣درصد هم نمي رسد.
مجمع عمومي سازمان ملل متحد يادآور مي شود، نيمي از مردم جهان سوم حتي براي نوشيدن به آب پاكيزه دسترسي ندارندو با وجود اين كه سه چهارم بيماري هاي انساني به دليل فقدان آب سالم، مي باشد، مع هذا ٧٥درصد مردم جهان سوم از داشتن آب بهداشتي محروم اند.
بر پايه تخمين هاي سازمان بهداشت جهاني، ٨٠ درصد بيماري هايي كه گريبان گير انسان است، مستقيما با آب در ارتباط هستند.
اگر آب آشاميدني سالم در اختيار همه انسان ها باشد، بي شك مرگ ومير كودكان از بيماري هاي مختلف از جمله اسهال به نصف كاهش پيدا خواهد كرد.
؛ميزان متوسط بارندگي سالانه در اروپا حدودا ٧٥٠ميلي متر، در آسيا ٥٠٠ميلي متر، در ايران ٢٥٠ميلي متراست؛ بنابراين در مقايسه با كشورهاي پرباران، ايران از حداقل ريزش هاي جوي برخوردار است با توجه به تقسيم بندي هاي اقليمي، استان ما جزو مناطق خشك و نيمه خشك محسوب مي شود و تامين آب در چنين اقليمي واقعا دشوار و پرهزينه است.
در هر حال ما موظف هستيم، هيچ قطره آبي در هيچ گوشه اي از اين كشور بيهوده هدر نرود لذا بايد درچگونگي مصرف آب و در فعاليت هاي شخصي و روزانه در راستاي صرفه جويي از آب پاكيزه مسئولانه و دل سوزانه عمل كنيم.
همچنين با رشد جمعيت و گسترش شهرنشيني مصارف آبي افزايش مي يابد. از سوي ديگر اعداد و ارقام حكايت از گران بودن هزينه هاي تامين آب دارد.

راه هاي صرفه جويي آب در منازل
؛ جلوگيري از هدررفت آب از جمله مواردي است كه به صورت يك احساس مشترك در همه انسان ها وجود دارد، اما اغلب خود را درگير اين مسئله نمي كنند و حاضر نيستند تغييري در زندگي روزمره خود ايجاد كنند. خانه يكي از محل هاي صرفه جويي آب است.
صرفه جويي آب در منازل در وهله اول ممكن است بي اهميت به نظر برسد، ولي كساني كه با دشواري هاي كمبود آب آشنا هستند، مي دانند كه اگر هر مشترك بتواند نقشي هرچند اندك در صرفه جويي آب ايفا كند، با توجه به تعداد زياد مشتركان، درنهايت مقدار زيادي آب صرفه جويي خواهد شد.
شرايط و فضاي زندگي افراد متفاوت است. مسلما راهكار و صرفه جويي در آب را هر كس مي داند و تلاش مي كند روش صرفه جويي و استفاده درست را پيدا كند. راه هاي صرفه جويي بسيار متنوع است:
١ – مصارف آشپزخانه: بررسي ها نشان مي دهد كه بين ٣٠ تا ٤٠ درصد آبي كه وارد منازل مي شود در آشپزخانه مصرف مي شود.
مضربودن پودرهاي رخت شويي و مايع هاي ظرف شويي درمنازل و نقش آلودگي آن در آب ها و فاضلاب هاي ناشي از مصارف خانگي محرز شده است.
بنابراين اگر استفاده از اين مواد به صورت كنترل شده و محدود انجام پذيرد نه تنها سهم مهمي در سلامت خانواده خواهد داشت بلكه در مصرف كمتر آب نيز موثر مي افتد. بنابراين حتي الامكان بايد سعي شود شست وشوي ظروف درحجم يك لگن آب داغ انجام شود و سپس مبادرت به آب كشي كرد.
در صورت استفاده از ماشين ظرف شويي براي ظرف هايي كه به چربي و موادغذايي آغشته نباشند دستگاه روي كوتاه ترين چرخه تنظيم و توصيه هاي كارخانه سازنده دستگاه در راستاي صرفه جويي در مصرف آب و انرژي جدي گرفته شود.
هميشه آب آشاميدني در بطري هاي دربسته و درون يخچال نگه داري شود، تا مجبور نباشيم براي رسيدن به آب سرد، شير آب مدتي باز بماند.
براي شست وشوي لباس هاي خيلي كثيف، ماشين هاي لباس شويي اتوماتيك به مراتب از غيراتوماتيك مناسب ترند و كمتر آب مصرف مي كنند در صورت استفاده از ماشين نوع دوم از تكرار در تخليه و پركردن آب براي شستن لباس هاي خيلي كثيف اجتناب كنيد.
٢ – استحمام: بررسي ها نشان مي دهد كه براي هربار استحمام ١٢٠ ليتر آب مصرف مي شود. يكي از راه هاي ديگر صرفه جويي در حمام آن است كه لوله كشي ساختمان طوري انجام شود كه با كمترين اتلاف آب، آب گرم به دوش برسد. در جاهايي كه امكانات فني اجازه مي دهد مي توان براي افزايش فشار آب شوينده، از شيرهاي دهنده هوا در مسير آب استفاده كرد تا با پاشانيدن آب به صورت قطرات ريز، در مصرف آب صرفه جويي شود. اين روش تا ٥٠ درصد مصرف آب را كاهش مي دهد.
در شست وشوي دست و صورت و مسواك زدن، نيز سعي شود شير آب كمتر باز بماند و با استفاده از يك ليوان آب اين كار صورت گيرد.
٣ – كاهش حجم فلاش تانك: وجود فلاش تانك هاي پرحجم و يا سيفون معيوب در توالت مي تواند در هر ساعت ٤٠ تا ١٠٠ ليتر آب را هدر دهد. به طور نسبي يك خانواده متوسط درايران ٤٢ درصد آب تخصيص داده شده در منزل را روانه زه كش فاضلاب ها مي كند.
اگر در منازلي فلاش تانك هاي پرحجم نصب شده و تعويض آن هزينه بر است، با استفاده از ابزارآلات ساده مثل بطري هاي حاوي شن و قراردادن در داخل فلاش تانك از ميزان مصرف اضافي آب بكاهيم. از قراردادن آجر در فلاش تانك به دليل وجود خرده آجر و گرفتگي فلاش تانك خودداري شود.
٤ – جلوگيري از چكه كردن شيرآب و سردوش ها: چكه كردن و بسته نشدن كامل شير آب، مي تواند تلفات بسيار زياد آب را در پي داشته باشد. مي توان ميزان آب تلف شده در يك دوره زماني را با قراردادن يك سطل در زير شيرآب معيوب اندازه گيري كرد.
٥ – منبع انبساط: در منازلي كه منبع انبساط سيستم شوفاژ آن ها در پشت بام قرار دارد بايد سعي شود با تنظيم زنگ ساعت از پرشدن و سررفتن منبع و اتلاف آب جلوگيري كرد.
  ساير راه هاي صرفه جويي:
؛استفاده چندباره از آب: اگر در خانه باغچه داريد مي توان هنگام شست وشو و تميزكردن سبزي و ميوه ها از آب مصرف شده براي آبياري باغچه استفاده كرد. حتي آب حاصل از شست وشوي برنج براي آبياري گلدان ها مناسب است.
آبياري باغچه ها: آبياري مناسب گلدان ها علاوه بر رفع نياز آبي و سلامت گياه در صرفه جويي آب نيز موثر است. آبياري بي دليل و غيرضروري باغچه ها و درختاني كه به آب كم نياز دارند، نه تنها خاك را از موادغني غذايي تخليه مي كند بلكه سبب روييدن علف هاي هرز و جذب آب توسط آن ها مي شود.
يكي ازراه هاي صرفه جويي استفاده از سيستم هاي چكه اي و قطره اي است كه مصرف آب را تا ٥٠ درصد كاهش مي دهد. آب دادن در ساعات خنك روز و وجود برگ در اطراف گياه كه قابليت نگهداري رطوبت را در خاك دارد سبب مصرف كمتر آب مي شود.
شست وشوي اتومبيل: نخست پيشنهاد مي شود كه شست وشوي ماشين در بيرون از منزل و در كارگاه هاي مخصوص اين كار انجام داده شود.
اگر به هر دليل اين كار درخانه صورت مي پذيرد بايد از رهاكردن شيلنگ باز آب خودداري شود. بهتر است شستن اتومبيل با حداقل آب در حجم يك يا دو سطل آب انجام شود. در اين مواقع به ياد داشته باشيم روزانه هزاران انسان در اثر كمبود آب جان خود را از دست مي دهند.
پرهيز از استفاده از آب براي زباله زدايي و نظافت: براي تميزكردن كف حياط و يا پله هاي آپارتمان، جارو و ساير وسايل تميزكننده ها، جايگزين شيلنگ آب شود. ميزان هدررفتن آب براي چنين مصارفي را مي توان با يادداشت كردن شماره كنتور آب قبل و بعد از شست وشو، اندازه گيري كرد.
استخرهاي خانگي: وجود حوض آب نما و يا استخرهاي خصوصي در جاهاي گرم كه تبخير سطحي آن ها بيشتر از ١٥٠٠ ميلي متر در سال است مقرون به صرفه نيست.
بايد حتي الامكان از استخرهاي مراكز ورزشي و عمومي استفاده كرد و از احداث آن ها در منازل امتناع ورزيد. بايد گفت: حتي ميزان تبخير آب توسط كتري و يا سماور و يا ظروف ديگر در روي اجاق گاز هرچند به ظاهر قابل توجه به نظر نمي آيد، مورد توجه قرارگيرد.
مصرف غيرضروري آب توسط افراد وسواسي: دردناك خواهد بود كه شاهد افرادي باشيم كه به دليل وسواس، آب پرارزش را به فاضلاب ها سرازير مي كنند. آن ها بايد به ياد آورند، افراد تشنه اي هستند كه به كمتر از همان آب هدر رفته نيازمندند.
استفاده از آب باران: در منازل شهري و يا روستايي مي توان ناودان ها را طوري تعبيه كرد كه آب باران به باغچه ها هدايت شود.
در يكي از شهرهاي شمالي صاحبان بسياري از خانه ها آب انباري براي جمع آوري آب باران تعبيه كرده اند و در مواقع قطع آب براي شست وشو و آبياري از آن آب استفاده مي كنند.
تلفات خارج از كنترل: از موارد ديگر هدررفتن آب مي توان به نشت آب از لوله هاي فرسوده كف حياط، اينچ شوفاژها يا چكه كردن مداوم كولر در پشت بام، اشاره كرد.
صرفه جويي در ايام سفر: افراد خانواده موظف اند در طول سفر موارد بالا را رعايت كنند تا ساكنان شهرها به خصوص شهرهاي زيارتي مانند مشهد كه هرساله بالغ بر ١٤ ميليون زائر دارد با كم آبي و جيره بندي ناخواسته مواجه نشوند.
ممانعت از بازي كودكان از هدردادن آب در منازل: سالانه حدود ١٦ ميليون كودك زير ٥سال به سبب كمبود آب آشاميدني سالم جان خود را از دست مي دهند؛ بازي كردن كودكان در منازل در ساعت هاي متمادي از طريق رهاكردن آب، نوعي بي اعتنايي، (حتي نياز به آب آشاميدني) به آينده همين كودكان است.
حصول اطمينان از بسته بودن شير آب در زمان جيره بندي و قطع آب
در چنين مواقعي اگر قصد ترك منزل را داشته باشيم بايد شير آب ها را كنترل كرد و از بسته بودن آن مطمئن شد، تا هم از بروز خطرات ناشي از بازبودن شير آب و هم از هدررفتن آب جلوگيري شود.
محدودبودن منابع آب و شدت گرفتن روند شهرنشيني، مصرف بي رويه و بدون صرفه جويي در محدوده شهر، همان طور كه قبلا نيز اشاره شد، سفره آب زيرزميني را آلوده مي كند و باعث خرابي كيفيت آب، و ايجاد فاضلاب هاي ميكروبي خواهد شد، و نيز بيماري هاي علاج ناپذير را در پي دارد.
براي حفظ زندگي سالم، حفاظت از آب سالم و توليدنكردن بي رويه فاضلاب شهري، به عهده ماست. در صورت صرفه جويي آب، متقاضيان آب نيز كاهش مي يابند، مصرف كمتر و آب بيشتري در نهرها و رودخانه ها براي مسكن، تفريح و خلق مجدد حيات وحش باقي مي ماند.
مشاركت و همكاري زنان در مقابله با بي آبي و بسيج شهروندان در امر صرفه جويي آب مي تواند نقش اثرگذاري داشته باشد و گامي موثر در اين زمينه باشد.
ترغيب به صرفه جويي خانواده هاي بي اعتنا به اين كار، و دراختيارگذاشتن اطلاعات ارزشمند درباره حفظ و صرفه جويي از آب بسيار حائز اهميت است، در چنين صورتي، علاوه بر آن كه افزايش سطح ارائه خدمات شهري بيشتر مي شود و با قطع و جيره بندي آب نيز مواجه نخواهيم بود، كيفيت و تامين آب گوارا نيز ميسر خواهد شد.
هدف ما در زمينه حفاظت از اين ثروت طبيعي و نگه داري از آن براي آينده فرزندانمان بايد جدي تلقي شود، و در حال حاضر نيز كمك به مناطق محروم و كم درآمد كه به طور مستمر از آب محروم مي باشند نيز حائز اهميت است، اگر در برنامه دولت سياست انتقال صنايع از شهرهاي بزرگ به مناطق محروم اجرا شود سبب خواهد شد تا با افزايش اعتبار، محروميت زدايي بيشتر و بهتر انجام گيرد.
در پايان بايد گفت، علاوه بر راهكارهاي صرفه جويي در خانه، اجتناب ناپذير است كه با رشد صنعتي شدن جهان، بخش صنعت و تجارت كه مصرف كنندگان آب بيشتر هستند و در آلودگي آب نيز نقش عمده تري دارند، به صرفه جويي توجه جدي داشته باشند علاوه بر آن بخش قابل ملاحظه اي از آب مصرفي توسط خطوط فرسوده و انشعابات غيرفني به هدر مي رود، متوليان و متخصصان امر نبايد به اين مسئله نيز بي اعتنا باشند.
دامنه تبليغات مستمر همراه با نشان دادن معضلات خشكسالي حتي در جهان و فاجعه هاي طبيعي و انساني كه در اثر كمبود آب به وجود مي آيد نيز به عهده مسئولان و متخصصان آب است و رسانه ها بايد با برنامه ريزي و انجام كارهاي فرهنگي در آگاهي بخشي اثرگذار باشند.
تا اين ميراث را براي نسل هاي بعد از خود حفظ كنيم. زيرا ديگران آب را «گل نكردند» ما نيز آن را «گل نكنيم».

روابط عمومی و آموزش همگانی شرکت آب و فاضلاب استان فارس

اداره آبفا داریون