گردآورنده:محمودمهری|
بیست و یکم تیرماه سالروز قیام مردم مشهد علیه کشف حجاب به عنوان روز عفاف و حجاب نامگذاری شده است. روزی که دژخیمان رضاخان مردم معترض به کشف حجاب را درمسجد گوهرشاد به خاک و خون کشید.
در این مقاله ابتدا به تعریف حجاب پرداخته و سپس بصورت مختصر از چند بعد مسئله را مورد بررسی قرار میدهیم.
حجاب چيست؟
به گفته اهل لغت حجاب به پوششی گفته میشودکه مانع از دیدن شیء پوشانده شده می شود.
شهيد مطهرى در مورد معنای کلمه حجاب چنین میگوید:
كلمه حجاب هم به معنى پوشيدن است و هم به معنى پرده و حاجب. بيشتر استعمالش به معنى پرده است. اين كلمه از آن جهت مفهوم پوشش مي دهد كه پرده وسيله پوشش است و شايد بتوان گفت كه به حسب اصل لغت هر پوشش حجاب نيست.آن پوشش حجاب ناميده مي شود كه از طريق پشت پرده واقع شدن صورت گيرد.
مورداستعمال كلمه حجاب در مورد پوشش زن اصطلاح نسبتاً جديدى است. در قديم و مخصوصاً در اصطلاح فقها كلمه ستر كه به معنى پوشش است به كار مي رفته است. فقها چه در كتاب الصلوه و چه در كتاب النكاح كه متعرض اين مطلب شده اند كلمه ستر را به كار برده اند نه كلمه حجاب را. بهتر اين بود كه اين كلمه عوض نمي شد و ما هميشه همان كلمه پوشش را به كار مي برديم.زيرا چنان كه گفتيم معنى شايع لغت حجاب، پرده است و اگر در مورد پوشش به كار برده مى شود به اعتبار پشت پرده واقع شدن زن است و همين امر موجب شده كه عده زيادى گمان كنند كه اسلام خواسته است زن هميشه پشت پرده و در خانه محبوس باشد و بيرون نرود. پوشش زن در اسلام اين است كه زن در معاشرت خود با مردان بدن خود را بپوشاند و به جلوه گرى و خودنمايى نپردازد. آيات مربوطه همين معنى را ذكر مى كند و فتواى فقها هم مؤيد همين مطلب است.
در آيات مربوطه لغت حجاب به كار نرفته است. آياتى كه در اين باره هست چه در سوره مباركه نور و چه در سوره مباركه احزاب حدود پوشش و تماسهاى زن و مرد را ذكر كرده است بدون آن كه كلمه حجاب را به كار برده باشد. آيه اى كه در آن كلمه حجاب به كار رفته است مربوط است به زنان پيغمبر اسلام.)1)
ابعاد مسئله حجاب
1- بعد تاریخی
یکی از مواردی که دشمنان جوامع اسلامی بر روی آن تاکید دارند این است که حجاب و عفاف زاییده دین اسلام است ودرآیین های دیگر و در زمان قبل ازاسلام وجود نداشته است. مدارک تاریخی حاکی از آن است که حجاب در اکثر مذاهب و آیین های گذشتگان و قبل از اسلام وجود داشته است.
ویل دورانت مورخ بزرگ غربی درکتاب تاریخ تمدن درمورد آرتمیس که الهه عفت و یکی ازخدایان یونان باستان است چنین می گوید: آرتمیس الهه عفت است و عالی ترین نمونه (و الگو برای) دختران جوان به شمار میآید که دارای بدنی نیرومند، ورزیده و چابک و به زیور عفت و تقوا آراسته است. (2)
همچنین درجایی دیگرمی گوید: بالاتر از ارمینان و درکنار دریای سیاه، سکاها بیابانگردی می کردند. آنها مردم وحشی و درشتاندام قبائل جنگی نیمه مغول و نیمه اروپایی بسیار نیرومندی بودند که در ارابه به سر میبردند و زنان خود را سخت در پرده نگاه می داشتند. (3)
دراین كتاب درمورد حجاب درعهد باستان مي خوانیم: زنان طبقات بالای اجتماع جرأت آن را نداشتند که جز درتخت روان روپوش دار ازخانه بیرون بیایند….. در نقشهایی که درایران باستان برجای مانده ، هیچ صورت زن دیده نمی شود ونامی از ایشان به نظر نمی رسد. (4)
شهيد مطهري در مورد اين که کدامين اقوام داراي حجاب بوده اند چنين بيان مي کند: در ايران باستان و در ميان قوم يهود و احتمالاً در هند حجاب وجود داشته است و از آن چه در قانون اسلام آمده سخت تر بوده است اما در عرب جاهليت حجاب وجود نداشته است و به وسيله اسلام در عرب پيدا شده است. (5)
در مورد حجاب در دوره اشکانیان آمده است: لباس زنان اشکانی پیراهنی بلند تا روی زمین، گشاد، پرچین، آستین دار و یقه راست بوده است. پیراهن دیگری داشته اند که روی اولی می پوشیدند و قد این یکی نسبت به اولی کوتاه و ضمنا یقه باز بوده است و روی این دو پیراهن چادری سر می کردند. (6)
و یا درمورد عصر ساسانی چنین آمده است: چادر که از دوره های پیش مورد استفاده بانوان ایران بوده است دراین دوره نیز به صورت مختلف مورد استعمال داشته است. (7)
2- بعد عقلی
عقل سلیم آنچه را که برای انسان مایهی کرامت، حفظ از انحرافات، تکامل، سلامت خانواده، اجتماع و نسل است را تایید می کند و پرواضح است که حجاب همه این رسالتها را دارد.
3- بعد قرآنی
در قرآن مجيد در سوره هاي نور و احزاب در مورد حجاب و کارکردهای آن به صراحت صحبت شده است. قرآن کریم می فرماید: (و قل للمؤمنات یغضضن من أبصارهن و یحفظن فروجهن و لا یبدین زینتهن إلا ما ظهر منها…) (نور 31) به زنان مؤمنه بگو چشمان خود را فروگیرند و عورتهای خویش را مصون دارند و زینت خویش را نمایان نسازند مگر آن مقدار که طبیعتاً پیدا می گردد، و روسری خود را بر یقه و گریبانهایشان آویزان کنند.
حجاب اسلامی عبارت است از حفظ شرم و حیای زن أولاً با چشم فروبستن از نگاه به نامحرم و ثانیاً پوشاندن اندامش با چادر یا جامه وسیع بر روی لباس عادی تا نشانه ها و برجستگی های اندام خویش را بپوشاند تا شناخته نشود و کسی وی را نیازارد و از شک و گمان و بدگویی به دور باشد و در چشم دیگران با مهابت و ابهت جلوه نماید و محبوب دلها گردد.( 8)
همچنین خداوند متعال حفظ چشم و ستر عورت را برای مردان هم واجب دانسته و در آیه 30 سوره نور می فرماید: ( قُل لِّلْمُؤْمِنِینَ یَغُضُّوا مِنْ أَبْصَارِهِمْ وَ یَحْفَظُوا فُرُوجَهُمْ…) به مؤمنان بگو چشم هاى خود را از نگاه به نامحرمان فروگیرند و عفت پیشه کنند و از اینجا معلوم می شود که مقوله حجاب فقط مختص به زنان نيست.
4- بعد روائی
روایات زیادی از معصومین درمورد لزوم حجاب آورده شده که ما به چند مورد کوتاه بسنده می کنیم:
الف – امام على علیه السّلام فرموده اند: پوشیده و محفوظ داشتن زن مایه آسایش بیشتر و دوام زیبایى اوست. (9)
ب- امام صادق از پدرش روایت می کند (روزی) مرد نابینایی از فاطمه (علیهاالسلام) اجازه خواست تا بر او وارد شود. پس فاطمه خود را از او پنهان کرد. پیامبر از او پرسید: چرا خود را از او پنهان می کنی در حالی که او تو را نمی بیند؟ فاطمه گفت: اگر چه او مرا نمی بیند، ولی من او را می بینم و او می تواند بوی مرا استشمام کند. پیامبر فرمود: گواهی می دهم که تو پاره تن من هستی.(10)
ج- در جایی دیگر حضرت علی(علیه السلام) می فرمایند(إیّاکَ أن تَتَزَیَّنَ لِلنّاس و تُبارِزُ اللهَ بالمَعاصی) بپرهیز از این که برای دیگران خود را بیارایی و به وسیله انجام گناه با خدا به ستیز برخیزی (11)
درپایان چنین می توان گفت که حجاب از اصول مسلمی است که دارای مبنای عقلی، تاریخی، قرآنی و روایی است و برماست که در درجه اول از خود و خانواده خود شروع کنیم و سپس وظیفه خود را در قبال جامعه یعنی گسترش فرهنگ حجاب و عفاف به انجام برسانیم.
حسن ختام کلام خود را فرمایشات مقام معظم رهبری در این مورد قرار می دهم.
رهبر معظم انقلاب می فرمایند: عفّت زن، مايه احترام و شخصيت اوست. اين مسأله حجاب و مَحرم و نامَحرم و نگاه كردن و نگاه نكردن، همه به خاطر اين است كه قضيه عفاف در اين بين سالم نگه داشته شود. اسلام به مسأله عفاف زن اهميت مي دهد. البته عفاف مرد هم مهمّ است. عفاف مخصوص زنان نيست؛ مردان هم بايد عفيف باشند. منتهي چون در جامعه، مرد به خاطر قدرت جسماني و برتري جسماني، مي تواند به زن ظلم كند و برخلاف تمايل زن رفتار نمايد، روي عفّت زن بيشتر تاکیدشده است.(30/07/1376)
پی نوشت ها
1-مرتضى مطهرى، مجموعه آثار، ج 19 ص429-431
2-ویل دورانت ، تاریخ تمدن ص 520
3-همان، ص 336
4-همان، ص 434
5-مرتضی مطهری فلسفه حجاب
6-پوشاک زنان ایرانی، جلیل ضیاء پور ص 194
7-همان ، ص114
8-جمال محمد فقی رسول، 1383، ص154
9- غرر الحکم(5820)
10-مستدرک الوسایل ج 14، ص 189
11-بحار الانوار ج 68 ص 364
سلام علیکم ورود آقای محمود مهری به داریون نما خیر مقدم
با سلام خدمت دوست عزیزم آقای مهری!
مطلب بسیار جالب شما به همراه یاد آوری دوران خوب گذشته بهترین اتفاق امروز من بود. موفق وسر بلند باشی
آقامسعود عزیز سلام
ممنون ازنظرلطف شما وسایردوستان ،امیدوارم درتمامی مراحل زندگی موفق باشی .