داریون قدیم به روایت تصویر…

سلا آقاروح الله خیلی محبت کردی دوست عزیز،یادایامی که درگلشن فغانی داشتیم درمیان لاله وگل آشیانی داشتیم چه باصفا بودند چه بی ریا بودن چه بی توقع ،خوراکشان نان جو وگندمی بود، هنوزکه نگاه میکنی مادربزرگان را وپای صحبتشان مینشینی میگویندما بایک لباس سفیدآمدیم وبایک لباس سفیدمیرویم،خدارحمت کنه رفتگانتون یه مادربزرگ داشتم خیرآباد عجب دست پختی داشت عجب نگاه معصومانه ومهربانی داشت 80 سال دریک خانه گلی وچوبی زندگی کرد،هنگام اذان خروس صبحگاه بیداربود ،ازضرب المثل هایشان تادلسوزیشان مهربانیشان صداقتشان ومحبتشان یادهمه مادربزرگ ها بخیر ،به خدابایدازاین مادربزرگ هادرس اموخت ،آقا روح الله این عکس ها هزاران مفهوم دارد،ای دنیا!!!!!

سلام بر داریون و سلام بر مردم خوب زادگاهم…

جسارتا حیفم می آید کمی در مورد این تصاویر زیبا که مرا به عالم گذشته می برد و برایم هزار مفهوم و معنا دارد، حرف نزنم.

فقط خدا کند خیلی طولانی نشود چون دیر وقت است و ای ی ی ی ی بفهمی نفهمی روز پر مشغله ای داشته ام و کمی خسته ام می خواهم اگر خدا بخواهد امشب زودتر بخوابم. پس با اجازه ی شما زودتر شروع کنیم :

1 – خانه های قدیمی داریون با خشت و گل ساخته می شد. گاهی علاوه بر خشت از نونک هم استفاده می کردند. مواد اولیه ی هر دو خاک بود. با این تفاوت که خشت را با قالب های چوبی در اندازه های 20 در 20 و با ضخامت 5 سانتی متر به عمل می آوردند ولی نونک را فقط با دست بدون استفاده از قالب ، شکل می دادند.

کاربردشان نیز متفاوت بود. برای ساخت دیوارهای اتاق که نیاز به ظرافت بیش تری بود از خشت و برای ساخت مکان های کم ارزش تری مانند آغل گوسفندان و انباری و گاهی هم دیوار حیاط از نونک استفاده می کردند. چون هم کم خرج تر بود و هم سریع تر ساخته می شد.

2 – مراحل ساخت خانه :

* کندن پی یا شالوده ی دیوارها به عمق 50 در 50 سانتی متر و پر کردن آن با سنگ و خاک همراه با آب.

* سنگ کاری تا یک متری دیوارها.

* خشت کاری بقیه ی دیوار به پهنای 40 الی 50 سانتی متر تا ارتفاع تقریبی 3 متر.

* متناسب با طول دیوار، چند طاقچه در آن تعبیه می شد. سر طاقچه ها را با تیرهای چوبی می پوشاندند. سپس روی آن تا سقف ، چیدن دیوار ها را ادامه می دادند

* جای در و دربچه ( پنجره ی کوچک) نیز با در نظر گرفتن جهت تابش نور خورشید منظور می شد. جنس در و دربچه ها از چوب بود.

* برای ساختن سقف اتاق ها، نیز از تیرهای راست و محکم چوبی که به آن ها “هرس” می گفتند استفاده می شد که با فاصله ی 15 سانتی متر از هم کار گذاشته می شد. سپس روی آن را نیز با ” بلیو ” می پوشاندند. بلیو، حصیر های بافته شده با الیاف نی بود.

* برای آن که سقف به هنگام باران و برف، چکه نکند هم لایه هایی از خاک نرم مرطوب و چسبناک روی بلیو می ریختند و با پا کاملا لگد می کردند تا محکم و پابرجا باقی بماند. ضخامت این لایه ها حدود سی چهل سانتی متر بود.

* پشت بام ها را به طرف ناودان ها شیب دار می ساختند تا آب باران و برف به راحتی به پایین هدایت شود و از چکه کردن سقف جلوگیری کند.

3 – اتاق ها معمولا در ردیف های به هم چسبیده ، دور تا دور حیاط ساخته می شد.

4 – برای انبار کردن آذوقه ی سالیانه مثل گندم و برنج و… نیز پستوهایی را در انتهای اتاق های نشیمن می ساختند که در آن به داخل اتاق باز می شد و پنجره ای هم نداشت.

5 – بهترین اتاق ها را رو به قبله ( جنوب ) می ساختند تا از نور بیش تری برخوردار شود. برای دسترسی به پشت بام نیز از راه پله استفاده می کردند که با سر پله پوشیده می شد. ارتفاع دیوار سرپله ها حدود دو متر بود و سقف آن نیز مانند سقف اتاق ها می پوشاندند.

6 – معمولا ابتدای ورودی حیاط را “دالون” می ساختند که مکان خنکی بود برای نشستن در تابستان و آویزان کردن گوشت های گذاشته شده در زنبیل که از سقف طاقچه های دالون آویزان می شد.

مرا بردید به عالم بچگی. یادم افتاد به خاطره ی ” روزی که گوشت مورچه خوردیم ” . از بحث اصلیمان دور نشویم…

و دالون هم چنین به منزله ی سالن انتظار بود برای همسایگانی که به خانه مراجعه می کردند و کار سرپایی داشتند.

7 – اتاق ها را با توجه به کیفیت آن به اتاق نشیمن، خواب، پذیرایی از میهمان ، قالی بافی، و … تقسیم می کردند که معمولا بهترین و با کیفیت ترین آن برای پذیرایی از میهمان فرش و آماده می شد.

8 – کتل دون : گودالی که معمولا در حیاط برای ریختن مواد زاید و خاکروبه استفاده می شد.

9 – حوض : در بعضی از خانه ها در وسط حیاط حوضی سیمانی به ارتفاع حدودی 120 سانتی متر برای نگه داری آب مصرفی غیر خوراکی استفاده می شد. آب خوراکی را برای خنک ماندن در مشک ها و دولوچه ها نگهداری می کردند. قبل از ورود آب لوله کشی به خانه ها، معمولا در خیلی از خانه ها چاه حفر می کردند. برخی نیز آب نوشیدنی خود را از جوی آب تنگه در که از دل قنات ها سرچشمه می گرفت استفاده می کردند.

آب آوردن از جوی آب تنگه در ، وظیفه ی زنان بود که یا با مشک و کوزه و … آب می آوردند و یا آب ها را در دیگ می ریختند ، چمبره بر سر می گذاشتند، دیگ را روی چنبره و گاهی دیگ بری هم بر روی دیگ، و با مشقت آب آشامیدنی منزل را تهیه می کردند.

بیش تر زن ها هم وظیفه ی تامین آب و پخت و پز و نظافت خانه و بچه داری و … داشتند و هم در یکی از اتاق های منزل، قالی بافی می کردند یا “پره” می ریسیدند. زنانی که گوسفند و مرغ و خروس و … داشتند وظیفه ی نگهداری و دادن علوفه به آن ها نیز بر عهده اشان بود .

برخی از زنان در کارهای کشاورزی و برزگری نیز به مردان خود کمک می کردند. معمولا بچه ها هم، همه از بزرگ و کوچک در کارهای خانه و بیرون از خانه مثل جمع آوری علوفه برای حیوانات و … کمک حال بزرگ تر ها بودند. بچه های خانواده های فقیر حتی پا به پای پدر و مادر کار هم می کردند.

باز هم از بحث اصلیمان دور شدیم. آثار نیمه شب است دیگر ! بگذریم…

10 – چاله نان پزی : در حیاط همه ی خانه ها جایی برای پختن نان تیری در نظر گرفته می شد که به آن چاله ی نان پزی می گفتند. چاله سه “چمبله” ( ستون گلی) داشت که تابه ی نان پزی روی آن قرار می گرفت. و آتش زیر تابه را با هیزم و یا کلور ( کاه بر جای مانده از کوبیدن گندم ) روشن نگه می داشتند.

11 – در حیاط خانه ی ، خانواده هایی که از راه دامداری تامین معاش می کردند، مکان هایی نیز برای نگهداری گوسفندان به نام آغل و جایی هم برای نگهداری اسب و الاغ به نام طویله می ساختند.

12 – دوازده و سیزده و چهارده و… را دیگر بی خیال، ساعت 2 بامداد است و صبح علی الطلوع هم باید بروم سر کار. اگر اجازه بدهید کمی هم استراحت کنم. ویرایش هم بی ویرایش ! خدا کند زیاد غلط املایی و انشایی نداشته باشم که …. با اجازه…. شب خوش…

نمونه اش همین استاد زارع بینین چقدر باصفا و مهربونه.. اگه امروزی بود اینجوری بود؟ نه خداییش؟

کاش شورای شهر و شهرداری محترم این منزل یا مثل این را خریداری و از آن محافظت می کرد
دستت درد نکنه آقا روح اله

سلام استاد گرامی
دقیقا نمی دانم این منزل کجای داریون قرار دارد حتما آقای قربانی که در شهرداری هم هستند می توانند بهتر کمک کنند