ديدگاههمه

روز جهانی بدون دخانیات و رسالت خانواده ها

دکتر سیمین سپهری|

هر سال روز 31 ماه می میلادی(امسال 10 خرداد) به عنوان روز جهانی بدون دخانیات در نظر گرفته می شود . سازمان جهانی بهداشت در گزارشی دراین ‌باره اعلام کرد: شعار امسال (2013) روز جهانی بدون دخانیات «ممنوعیت تبلیغ، ترویج و حمایت مالی از صنعت دخانیات» اعلام شده است  سيگار و تنباكو بعنوان دومين علل مرگ و مير در دنيا شناخته شده است. آمار نشان مي دهد نصف افراد معتاد به سيگار كه رقمي در حدود 650 ميليون نفر را تشكيل مي دهند؛ در اثر كشيدن سيگار جان خود را از دست مي دهند. ولي آمار وحشتناك تر حاكي از آن است كه سالانه؛ صدها هزار انسان غير سيگاري در اثر استنشاق دود سيگار مبتلا به مرگ مي شوند. مضرات محيط هاي آلوده به دود سيگار تا حدي است كه سازمان بهداشت جهاني شعار امسال روز جهاني بدون دخانيات را محيط هاي عاري از دخانيات انتخاب نموده است. محيط آلوده به دود سيگار در كودكان و افراد بالغ باعث بيماري هايي چون سرطان و ديگر بيماري هاي تنفسي بدخيم مي شود كه در نهايت منجر به مرگ آنان مي شود.

سیگار کشیدن، مسئله بسیار مهمی است که امروز حتی کسانی که به خوبی به زیان آن برای خود و اجتماعشان آگاهند، به آن روی می‏آورند. مصرف دخانیات سالانه میلیون‏ها نفر از مردم جهان را به کام مرگ می‏کشد و مایه رنج بسیار و تحمیل هزینه‏های بی‏شمار اقتصادی و اجتماعی می‏شود. با توجه به اینکه هر نُه ثانیه، یک نفر به دلیل مصرف دخانیات می‏میرد، آثار مصرف دخانیات به یک همه‏گیری جهانی تشبیه شده است. دخانیات مهم‏ترین عامل قابل پیش‏گیری مرگ زودرس در بسیاری از کشورهاست، ولی در بیشتر موارد، حتی خطرهای بهداشتی آن کمتر تخمین زده می‏شود.

بدون شک استنشاق تحمیلی دود مواد دخانی برای سلامتی بسیار مضر است و بیش از 4000 ماده شیمیایی خطرناک در دود سیگار موجود است که بیش از 50 نوع از این مواد سرطان‌زا بوده و استنشاق تحمیلی، باعث ابتلا افراد به بیماری‌های قلبی، عروقی، گوارشی و تنفسی شده و در نتیجه منجر به مرگ می‌شود. طبق تحقیقات سازمان جهانی بهداشت در هر ‌٨ ثانیه یک نفر در دنیا به علت استعمال دخانیات جان خود را از دست می‌دهند چراکه استنشاق تحمیلی دود مواد دخانی برای سلامتی بسیار مضر است و ضرر آن به افراد سیگاری و غیرسیگاری منتقل می‌شود

ارتقاء سطح آگاهی عمومی  خانواده ها به ویژه در بین نسل جوان، نوجوانان و زنان کشور که هدف اصلی کمپانی های تولید کننده محصولات دخانی هستند، از ضروریات و رسالت مهم دست اند کاران سلامت جامعه است .

خانواده ها در این خصوص نقش مهمی دارند زیرا ،يكی از مهم‌ترين مهارت‌هایی كه به نوجوانان‌ بايد ياد داد  این است که به جای پذیرش بی چون وچرای هر مسئله  یا پیشنهادی  به طرف نه بگویند .متاسفانه در فرهنگ ما فرزند خوب به کسی می گویند که به همه چیز بدون قید وشرط چشم بگوید ، سر به زیر باشد و برای توصیف چنین وضعیتی کلمه  زبون بسته!   بکار می رود. در حالیکه در دنیای امروزی چشم گفتن بدون تفکر و  به خصوص بدون تفکر انتقادی و بدون چون وچرا فاقد ارزش است . چشمی که با زور واجبار به کودکان ونوجوانان مان تلقین می کنیم ، بعد از مدتی جزئی از شخصیت آن ها می شود، وآثار زیان بار زیادی به بار می آورد.

باید بدانیم که فرزندان ما همیشه با انسان هایی خیر خواه چون پدر ومادر سرو کار ندارند ، بلکه با شرایطی مواجه میشوند که زبان بسته نباشند ودر هر موضوعی اول چرایی آن را جستجو کنند .  ناتوانی یا عدم مهارت افراد در برقراری یک ارتباط موثر با دیگران، عدم مقاومت در برابر درخواست‌ها و ناتوانی در “نه‌گفتن” یکی از عوامل مهمی است که افراد را در شرایطی قرار می دهد که به رفتارها و اعمالی مانند سیگار کشیدن واعتیاد به مواد دیگر ورفتارهای پرخطر دیگر  تن در دهند .

“توانایی “نه‌گفتن” صریح و محکم، مهارت بسیار مهمی است که موجب می‌شود ما کنترل و نظارت بر زندگی و رفتارمان داشته باشیم… به گونه‌ای “نه” بگوییم که باعث رنجش و بی‌احترامی دیگران نشویم و بدون این که رابطه دوستی‌مان با آنها بهم بخورد.

در عوض به آنها اين فرصت را بدهيم تا بدانند ما چه فکر و چه احساسي داريم؟ و چه مي‌خواهيم؟ “

البته  “نه‌گفتن كار آسانی نيست و نیاز به تمرین وتکرار دارد.

 برای “نه‌گفتن”  توجه به نکات زیر مفید است :

1-    بگوئیم نه ( نه متشکرم، نه نمی‌خواهم و نه…) مطمئن باشید هیچ کلمه جانشین دیگری برای “نه گفتن” وجود ندارد.  اجازه ندهيم که دوستان، همکلاسي‌ها و اطرافيان ما، رفتارها، عقايد و ارزش‌هاي خود را به ما تحميل کنند.

2-     زبان غیرکلامی ( شامل حرکت چشم ،دست و چهره ) را طوری به کار ببرید که “نه” را القاء کند. اگر بطور منفعل نه مثلا با کمی خنده نه بگوییم ، معنی تلویحی که دارد،  این است که اگر سعی کنی بله را از من می گیری؟

3-    وقتي کاري را نمي‌خواهيم انجام بدهيم، بگوييم «نه» تا اينکه بگوييم: «… خوب مي‌داني، آخه من اينطور فکر نمي‌کنم…» چراکه اين پاسخ نشانه‌ي ترديد ماست تا قاطعيت.

4-    بهتر است به جاي عبارت «من نمي‌توانم …» يا «من نبايد …» از عبارت «من تصميم دارم که اين کار را نکنم» يا «من نمي‌خواهم …» در بيان مخالفت خود استفاده کنيم.

5-    شايد لازم باشد در مقابل خواسته ديگران چندين بار امتناع و مخالفت خود را تکرار کنيم. نيازي نيست هربار توضيحات جديد بدهيم، فقط «نه» را تکرار کنيم .

6-      اگر سایر اقدامات شما نتیجه نداد، تمامی توان و نیروی خودتان را برای کنارزدن طرف مقابل و گفتن “نه پیشنهادات جانشین دیگری مطرح کنید: برویم تفریح، برویم با همدیگر قدم بزنیم، و…ویا  مطالعه کنیم .

13 دیدگاه

  1. با سلام وتشکر .واقعا اعتیاد بلای خانمان سوزی است که بنیاد مقدس خانواده را ویران می کند ، منطقه داریون به دلایل فرهنگی ، اجتماعی و به ویژ ه اقتصادی دچار این بلای خانمان براندازشده است ….

  2. با عرض سلام و تشکر از خانم دکتر سپهری

    مطلب بسیار جالب ومفید و آموزنده ای بود.هرچند نه گفتن سخت و گاهی اوقات تلخ است ولی نتیجه ی ان شیرین است.باید نه گفتن را از کودکی به فرزندانمان آموزش دهیم.رودربایستی مختص ما ایرانیان است که باید آنرا کنار گذاشت که به حق اگر کنار رود نه گفتن هم خیلی راحت تر میشود.در کشورهای خارج نه گفتن برایشان مثل آب خوردن است ولی ما برای نه گفتن جانمان به لبمان می آید.
    امروز بلاهای خانمانسوزی در کمین جوانان است که مهمترین انها دخانیات است .در سنین کمتر امروز قلیان میوه ای رایج شده است که متاسفانه خانواده ها روی آن حساسیت بسیار کمی نشان می دهند و حتی اماکنی(قلیان خانه) هم در منطقه ی خودمان وجود دارد که بنده دیده ام اکثرا نوجوانان بین 12-17 سال در انجا مشغول دود کردن هستند که باید قانون به شدت با انها برخورد کند.
    به امید روزی که همه ی ما فرهنگ نه گفتن را در اثر تمرین یاد گرفته باشیم و به دیگران هم یاد دهیم.

  3. چند راه ساده برای نه گفتن
    1-“الان خودم اولویت های دیگری دارم، نمی توانم این کار را انجام دهم.”
    ۲- “الان زمان خوبی نیست چرا که من در میان انجام کاری هستم. چطور است که ما در زمان X دوباره ارتباط برقرار کنیم.”
    ۳- “مشتاق به انجام آن هستم، ولی…”
    ۴- “اجازه بده ابتدا درباره ی آن فکر کنم، بعدا به تو خبر خواهم داد.”
    ۵- “این ملاقات آن چیزی نبود که من نیاز داشتم اما یقینا درخواست شما را در نظر خواهم داشت.”
    ۶- “من بهترین فرد برای کمک در این مورد نیستم. چرا آقا/خانم X را از درخواستت مطلع نمی کنی؟”
    ۷- “نه، نمی توانم.”

  4. سلام خانم دکتر سپهری
    بهترین و آسانترین درمان پیشگیری است . این شعر طنز میگوید اسانترین ترک است به شرط تکرار

    سیگارِ؛ بر لب من
    آتش گرفته بر تن
    دودی دهم به بیرون
    دودی درون این تن

    سیگار چون نخی بود
    در سوزن دهانم
    این نخ اگر بسوزد
    پایان دهم به جانم

    هر بار من بگویم
    این بارِ آخرم بود
    سیگار؛ من نخواهم
    روی لب ِ بهانه

    زیدی؛ مزاح می گفت:
    آسانترینِ هر کار
    ترک است؛ ترک سیگار
    اما به شرط تکرار !!؟
    اما به شرط تکرار!!؟

  5. با تشکر از مطالب آموزنده خانم دکتر سپهری ، در اکثر مواقع نه گفتن انسان را از مشکلاتی که در آینده برایش پیش خواهد آمد باز می دارد . بنده در نوجوانی در این موقعیت قرار گرفتم و خیلی قاطعانه نه گفتم الان مشاهده می کنم فردی که در آن زمان به من سیگار تعارف کرد ، هم اکنون فردی معتاد و بی خانمان است .
    به هر حال خوب است که برای مواردی که آینده ای تیره و تار برای فرد رقم می زند با قاطعیت نه گفته شود .

  6. خانم دکتر سپهری

    سلام تفکر انتقادی یکی از مهارت‌های لازم در باب فرزندپروری در زندگی اجتماعی پیچیده‌ی فعلی است.
    فرد ی که نقادانه فکر می‌کند، منتظر نمی‌ماند که اتفاقی بیفتد، بلکه در فرآیند رسیدن به اهداف، تصمیم‌گیری و تحلیل مسایل فعالانه درگیر می‌شود.
    وقتی فردی منفعلانه عمل می‌کند در واقع اجازه می‌دهد که رویدادها و وقایع دنیای اطراف، او را کنترل کنند و یا به دیگران اجازه می‌دهد که تفکر او را مطابق میل و خواست خودشان شکل دهند.
    در مقابل، تفکر فعال شامل روش‌های آگاهانه در جهت موفقیت در مواجهه با مسایل است.
    نکته قابل توجه دیگر در مهارت تفکر نقاد استقلال در اندیشیدن است.
    فرد به جای اینکه نظرات دیگران را به سادگی بپذیرد، باید این توانمندی را داشته باشد که تفکر خود را آزموده و تصمیم بگیرد که آیا اطلاعات بدست آمده صحیح است یا نه؟
    مستقل اندیشیدن به این معنا نیست که فرد دقیقاً همان چیزی را که می‌‌خواهد انجام دهد، بلکه به معنی آن است که از اصول اجتماعی و شرایط یک موقعیت آگاه بوده و سپس تصمیم آگاهانه‌ای بگیرد.

    ایجاد مهارت نه گفتن وقتی که نه گفتن ارزش نباشد مشکل است .
    تربیت فرزند با تفکر انتقادی ممکنا ست در ابتدا کمی مشکل وبرای پدر ومادر زحمت آفرین باشد . این گونه بچه ها اول خود پدر ومادر را به چالش میکشند .

    اما در در بزرگسالی نتایج بسیار خوبی دارد و تسلیم شرایط نمیشوند.

  7. متاسفانه شرایط جامعه برای دختران وپسران برابر نیست و تفکر انتقادی در دختران نوعی گستاخی قلمداد می شود . در فرهنگ ما والدین انتظار دارند دختران هم خلاقیت و نو آوری های لازم برای حل مسائل و مشکلات کاری دست یابند و سرامد باشد ودر عین حال جلب توجه هم نکنند . ولی من فکر میکنم ، تفکر انتقادی چراغی است که اگر روشن شود ، خاموش کردن آن تقریبا محال است

  8. با تشكر از سركار خانم دكتر سپهري
    مبارزه با اين پديده نياز به عزم ملي دارد و همه ما در اين مورد نياز به آموزش داريم . منتظر ديدگاه هاي مفيد شما هستيم .

  9. سلام خانم دکتر سپهری

    به موضوع خیلی عالی، جذاب و مفیدی اشاره کردید، به یکی از توانایی های ضروری جوانان در زندگی اجتماعی، که نقطه شروع آن از خانواده می باشد و باید تلاش کرد تا پدران و مادرانی آگاه و با تفکر نقادانه برای آیندگان بسازیم. که یکی از راه های آن کار مفید و ارزشمند شماست. منتظر مطالب مفید شما هستم.

  10. با تشکر از مدیر محترم سایت به خاطر انتشار به موقع مطلب و توجه کاربران گرامی و عذر خواهی از آن ها به واسطه اینکه دیر پاسخ میدهم (دسترسی به اینترنت ندارم )

  11. با تشکر از نظرات مفید وارزشمند کاربران محترم جناب آقای بذرافکن ،آقای زارع ، مسلم ، سروش ، کشاورز ، مهر ، لیلا و آزاده روح الامینی
    من وقتی در شغل خودم بچه های 12 تا 14 ساله گرفتار اعتیاد می بینم ،خانواده ها ، معلمین وتمام دست اندکاران سلامت جامعه را همه مسئول میدانم . شما معلمین معتهد و دلسوز در اگاهی جوانان به خصوص ارائه کارهای عملی و نه فقط پند واندرز نقش مهمی دارید . تغییر فرهنگ و تربیت در خانواده ها کاری مشکل اما لازم و شدنی است .امتیاز ات آن از محدودیت هایش بیشتر است. خوشحال میشوم اگر کاربران محترم دیگر دوستان را در تجربه های خودشان در این مورد سهیم کنند .

  12. افراط و تفریط در “نه” گفتن: گاهی ،ما والدین «نه» را آن قدر راحت به زبان می‌آوریم که کودکمان اولین کلمه‌ای را که یاد می‌گیرد؛ «نه» است و گاهی نیز آن قدر گفتن این کلمه جادویی برایمان سخت می‌شود که فرزندمان فکر می‌کند هر چیزی را که بخواهد سریع برایش فراهم می‌شود.

  13. سلام جناب اقای زارع ضمن تشکر از دیدگاه عالمانه شما ، من شما را نمی شناختم اما امروز که مهمان یکی از بستگانم هستم ، از صفات نیکوی شما ومسئولیت پذیر بودنتان خیلی تعریف کردند . نقش فرهنگیان و معلمان را در مبارزه با مصرف دخانیات واعتیاد کمتر از خانوادها نیست. انشا الله در این زمینه هم چاره اندیشی کنید .

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

دکمه بازگشت به بالا